اختلالات گفتاری در افراد مسن
با عنوان کرد که در بین سالمندان و بزرگسالان، مشکلات گفتاری از جمله اختلالات شایع و متداول تلقی می شود. این مشکلات در قالب مسائلی مانند مشکلات تکلم، مشکلات صدا، نارسا گویی و لکنت زبان نمود بارزی پیدا می کند. در گفتار درمانی بزرگسالان و سالمندان، استراتژی بکار گرفته شده را در این زمینه، می توان در جهت بهبود مهارت های کلامی و ارتباطی بزرگسالان، اقدامات لازم و مقتضی را به کار گرفت. در برخی مواقع به علت بروز تصادف و در اثر صدمه خوردن عضلات گفتاری و مغز، مشکلات گفتاری و کلامی برای فرد بروز پیدا می کند. در برخی اوقات این آسیب ها به طور نرمال و طبیعی بهبود می یابند، اما در برخی مواقع به علت شدت حادثه، برای بازیابی قدرت تکلم، گفتار درمانی بزرگسالان اهمیت و ضرورت پیدا می کند.
گفتار درمانی در سالمندان چیست؟
باید گفت گفتار درمانی سالمندان، به منظور شناسایی و درمان اختلالات گفتاری آنها انجام می پذیرد. گفتار درمانی بزرگسالان و افراد مسن علاوه بر پوشش مشکلات گفتاری، درمان مشکلاتی نظیر اختلالات مرتبط با بلع افراد را نیز در بر می گیرد. البته ناگفته نماند که گفتار درمانی به عنوان یکی از شاخه های توانبخشی، به دنبال درمان و رفع اختلالات گفتاری سالمندان، بزرگسالان و کودکان ایجاد شده است. به طور معمول، بهترین زمان برای درمان مشکلات گفتاری، سنین پایین می باشد اما با بروز این اختلالات در سنین بالا و پیری میتوان آن را کنترل نمود.
انواع اختلال بلع در سنین بالا
گفتار درمانگر ممکن است بعد از ارزیابی ها و بررسی های لازم، بیمار را در یکی از سه دسته زیر قرار می دهد:
دسته اول اختلال بلع سالمندان
سالمندی که اختلال بلعش تازه شروع شده و قادر به بلع تمام مواد غذایی می باشد اما گهگاهی سرفه میکند و برای بلع راحت دچار مشکل است.
دسته دوم اختلال بلع سالمندان
سالمندی که برخی مواد غذایی را می بلعد و در بلع برخی دیگر با مشکل مواجه هست. مثلا فرد در خوردن مواد غذایی نیمه جامد مانند ماست، سوپ، حلیم و غیره هیچ مشکلی ندارد اما در بلع آب و سایر مایعات اکثر اوقات سرفه می کند، جامدات را نمیجود، در قورت دادن جامدات(گوشت، کباب) مشکل دارد و گاهی اوقات غذا را در دهانش بیش از اندازه نگه می دارد.
دسته سوم اختلال بلع سالمندان
در این دسته افراد سالمندی هستند که بسیار دیر و پس از طی کردن مراحل یک و دو به کلینیک گفتار درمانی مراجعه می کنند. این افراد معمولا در خوردن اکثر مواد غذایی مشکل دارند. و به سادگی قادر به بلع آب، مواد غذایی نیمه جامد و جامدات نمی باشند. اکثر اوقات سرفه های شدید می کنند و یا در اثر عفونت ریه به بیمارستان منتقل می شوند. برخی از این سالمندان عمل بلع را به کلی از دست داده و از طریق لوله تغذیه می کنند.
علت بروز اختلالات گفتار و بلع در سالمندان
توانائی سخن گفتن، خواندن و نوشتن خاص انسان هاست. این توانمندی نوع انسان را از سایر حیوانات متمایز می کند. انسان از طریق روش های غیر گفتاری گوناگون می تواند با هم نوع خود ارتباط برقرار کند مثل پانتومیم، زبان اشاره، علائم رانندگی، نقاشی و … اما پیچیده ترین ابزار ارتباطی او زبان گفتاری و زبان نوشتاری است. زبان از اجزای مختلفی تشکیل می شود. قوانین حاکم بر زبان، اجزای زبان را کنار هم قرار می دهند. برای ساخت واژه ها و جملات و برقراری ارتباط موثر قوانین واج شناسی، صرف، نحو، کاربرد شناسی و معنا شناسی مورد استفاده کاربران زبان یک جامعه است.
کاربرد مناسب، آهنگ و نوای گفتار نیز تابع قوانین خاص خود است. به طور طبیعی کودکان در دوران رشد، طی مراحلی زبان جامعه خود را فرا می گیرند. عوامل متعددی همچون شنوایی طبیعی، محیط مناسب گفتاری، هوش کافی، سلامت اندام های گفتاری، نقش مهم و اساسی در یادگیری زبان به عهده دارند. بنابراین مشکلات شنوایی، عدم وجود محیط مناسب گفتاری، عقب ماندگی های ذهنی، ناهنجاری در اندام های گفتاری از عواملی هستند که رشد طبیعی گفتار و زبان را مختل می سازند. بسیاری از این اختلالات میتواند در دوران کودکی فرد ریشه داشته باشد. نارسایی ها و عدم رشد کامل زبان و آسیب های مغزی دوران کودکی میتواند افراد را در سنین بالاتر دچار مشکل کند و حتی در زمان پیری قدرت بلع را از آنان بگیرد